4-fluoro-butyryl-fentanyl (4F-BF) - niebezpieczna nowa substancja psychoaktywna (NPS)
Poniżej zestawiono najważniejsze dane dotyczące 4F-BF opracowane na podstawie raportu Światowej Organizacji Zdrowia (Word Health Organization - WHO) dotyczącej charakterystyki tego związku.
Identyfikacja substancji
4-fluoro-butyryl-fentanyl (synonimy: p-fluorobutyrylfentanyl, p-fluoro-butyrfentanyl, 4-fluoro-butyrfentanyl, 4F-BF, pF-BF, para-fluoro-BF) jest syntetycznym analogiem fentanylu. Pierwsze doniesienia o występowaniu tego związku w Europie pochodzą z 2014 roku natomiast pierwsze dane ze Stanów Zjednoczonych pochodzą z roku 2015. Próbki, w których stwierdzano obecność tego związku miały formę proszku, tabletek, sprayu do nosa oraz e-liquidów. W niektórych przypadkach 4F-BF mógł znajdować się w mieszaninach z heroiną.
Podobieństwo do znanych substancji/efekty oddziaływania na centralny układ nerwowy
Dane dotyczące oddziaływania na organizm człowieka, które pochodziłyby z badań klinicznych nie są jeszcze dostępne. Z informacji, które udało się do pozyskać wynika, że związek ten wykazuje efekty działania bardzo podobne do działania heroiny oraz innych syntetycznych opioidów takich jak fentanyl oraz jego pochodne.
Działania niepożądane
4F-BF był wykrywany w próbkach materiału biologicznego dotyczących przypadków ostrych zatruć. W niektórych przypadkach problem stanowiło określenie czy zatrucia spowodowane były 4F-BF czy też jego izomerem tj. 4-fluoro-izobutyryl-fentanylem (4F-iBF). W przypadkach ostrych zatruć objawy dotyczą m.in.: dezorientacji, zaburzeń mowy, niskiego ciśnienia krwi.
Potencjał uzależniający
Brak w tym zakresie dokładnych badań. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że potencjał uzależniający 4F-BF jest bardzo zbliżony do potencjału fentanylu i jego innych dłużej obecnych na rynku i dokładniej przebadanych pochodnych jednakże wymaga to jeszcze przeprowadzenia dalszych badań.
Wykorzystanie terapeutyczne
Nie jest znane żadne terapeutyczne wykorzystanie 4F-BF i nie jest on wykorzystywany jako lek.
Wykorzystanie przemysłowe
Nie jest znane żadne zastosowanie 4F-BF w rolnictwie, przemyśle czy kosmetyce. Związek ten jest sprzedawany najczęściej jako środek z grupy research chemicals.
Wykorzystanie w celach niemedycznych
4F-BF może być przyjmowany samodzielnie lub w kombinacjach z innymi środkami z grupy potocznie nazywanej dopalaczami, lekami lub alkoholem. Użytkownicy mogą nie być świadomi zarówno co do tego jakie związki przyjmują oraz w jakich są one dawkach. 4F-BF może być przyjmowany w różnej postaci: w roztworze (np. jako spray do nosa), doustnie w postaci stałej (w formie proszku lub tabletek w tym również podjęzykowo), donosowo poprzez wciąganie proszku; w postaci iniekcji dożylnych i domięśniowych lub też poprzez palenie i wdychanie powstających par.
Zagrożenie dla zdrowia publicznego
Zagrożenie odnosi się do osób przyjmujących 4F-BF w celach „rekreacyjnych”. Należy mieć jednak na uwadze fakt, iż użytkownicy mogą nie być świadomi faktu przyjmowania tego związku oraz mogą nie posiadać świadomości odnośnie dużego potencjału oddziaływania 4F-BF, co może skłaniać do przyjmowania kolejnych, co raz to większych dawek, co z kolei może skutkować występowaniem ostrych zatruć włącznie z przypadkami śmiertelnymi. Ponadto, fentanyl i jego analogi stanowią również istotne zagrożenie zdrowia, a nawet życia osób narażonych na kontakt z tego rodzaju związkami podczas wykonywania swoich rutynowych obowiązków, gdyż związki te mogą wchłaniać się przez skórę, błony śluzowe i drogi oddechowe. Do grupy tej należy personel biorący udział w udzielaniu pomocy osobom poszkodowanym oraz zabezpieczający materiały dowodowe jak również personel służb medycznych i laboratoriów przeprowadzających badania zabezpieczanych materiałów. W Stanach Zjednoczonych i w Kanadzie znane są przypadki ciężkiego zatrucia funkcjonariuszy dokonujących konfiskat takich substancji.
Wykorzystanie, produkcja i handel międzynarodowy
4F-BF nie ma żadnych legalnych zastosowań w rolnictwie, przemyśle i kosmetyce pomimo tego, że często jest sprzedawany przez Internet jako środek z grupy „research chemicals” czyli teoretycznie przeznaczonym do wykorzystania w celach badawczych. Ten sposób sprzedaży stanowi jedynie przykrywkę związaną z wykorzystaniem 4F-BF w celach związanych z wywoływaniem odurzenia.
Wygląd fizyczny
Występuje w postaci soli tj. chlorowodorku pod postacią białego proszku z różnym odcieniem lub w postaci białych kryształów. W czystej postaci chlorowodorek 4F-BF jest bezwonny.
Dawki
W przypadku przyjmowania doustnego dawki wynoszą:
dawka niska: 0,3 mg;
dawka przeciętna: 0,6 - 0,9 mg;
dawka wysoka: 0,9 - 1,2 mg.
Narażenie
Śmiertelna ekspozycja może nastąpić poprzez wdychanie, spożycie a także kontakt poprzez skórę, błony śluzowe i otwarte rany.
Różnice dotyczące przypadków ostrych zatruć fentanylami i heroiną
Duży potencjał aktywny fentanylu i jego pochodnych i bardzo szybkie występowanie zarówno działań pożądanych jak i niepożądanych przyczynia sie do uznania tych związków za środki szczególnie niebezpieczne w porównaniu z heroiną. Ryzyko przedawkowania fentanylu przy wstrzykiwaniu jest dwukrotnie większe niż ryzyko przyjmowania dożylnego heroiny. Istotne różnice występują również w obrazie dotyczącym samego przedawkowania fentanyli i heroiny. Przedawkowanie fentanylu i jego analogów może nastąpić nagle, szybko prowadząc do śmierci i może manifestować się nietypowymi symptomami fizycznymi. W przypadku przedawkowania heroiny śmierć nie następuje w okresie czasu co najmniej 20 - 30 minut po użyciu, natomiast przyjęcie fentanylu lub jego pochodnych bardzo często może być związane z potencjalnie śmiertelnym wystąpieniem depresji układu oddechowego w okresie czasu 2 minut. Przypadki śmiertelne związane z użyciem fentanylu bardzo często są powiązane z równoczesnym przyjęciem kokainy lub heroiny. Użycie fentanylu i jego analogów w tym samym czasie co użycie innych depresantów (np. alkoholu czy benzodiazepin) niesie za sobą możliwość wystąpienia zatruć mieszanych, w których fentanyle stanowią główny, najsilniej oddziaływujący składnik. Najczęstszą drogą przyjmowania fentanylu i jego analogów związaną w występowaniem zgonów są iniekcje dożylne jednakże występują także przypadki śmierci związane z innym formami przyjmowania. Jest to kolejna, istotną różnica w porównaniu z heroiną, w przypadku której śmierć na skutek przedawkowania jest związana z podaniem dożylnym. Tymczasem szybka iniekcja fentanyli może oddziaływać negatywnie na mięśnie szkieletowe (skeletal muscle rigidity) oraz płuca (chest wall rigidity). Reakcja organizmu może zachodzić w sposób nagły i prowadzić do ostrej niewydolności oddechowej. Przy przyjęciu niskich dawek efekt ten może być odwracalny, ale wymaga szybkiego podania naloksonu.
Status prawny
4F-BF jest związkiem kontrolowanym na Cyprze, w Finlandii, Czechach, Szwecji, Danii i Francji.
Status prawny 4F-BF w Polsce
4-fluoro-butyryl-fentanyl (4F-BF) jest wymieniony w wykazie środków odurzających, grupa I-N, stanowiącym załącznik nr 2 do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 17 sierpnia 2018 r. (Dz. U. z 2018 r. poz. 1591 z poźn. zm.). Zgodnie z art. 4 pkt. 26 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z 29 lipca 2005 r. (Dz. U. z 2005 r., poz. 1485 z późn. zm.)
4-fluoro-butyryl-fentanyl (4F-BF) stanowi środek odurzający. 4-fluoro-butyryl-fentanyl (4F-BF) został objęty kontrolą prawną Ustawą z dnia 24 kwietnia 2015 r. zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r., poz. 875), która weszła w życie z dniem 1 lipca 2015 r.
Dane z forum internetowego Hyperreal dotyczące siły oddziaływania 4F-BF
Poniżej przytoczono dwa wpisy użytkowników forum internetowego hyperreal.info dotyczące opisu działania 4F-BF oraz zagrożenia jakie niesie ze sobą jego używanie.
W wątku dotyczącym 4-fluoro-butyryl-fentanylu (4F-BF na stronie 6 użytkownik peszel w poście z dnia 18 listopada 2014 r. pisze:
„Przerobiłem w tydzień 750 mg, powiem tak, że gdybym był trzeźwy będąc naćpany to bym sobie walnął w ryj. Pierwszy dzień ok, dawki niskie bez odrzucania, ot taka niewinna zabawa do momentu gdy przedawkowałem dosłownie no parę mg biorąc doustnie, obudził się we mnie szatan, nie jadłem, nie spałem tylko waliłem fenta. Miałem wyjebane na wszystkich i wszystko. Na szczęście nie chciało mi się iść po igły, pod koniec tygodnia wyglądałem jak wrak, morda opuchnięta, wszędzie strupy. Odstawienie piekło, myślałem że się przekręcę, pomagałem sobie kodeina i makiem. Poszedłem do szpitala, ale nie chcieli mi pomóc, przy okazji dowiedziałem się że to pochodna haloperidolu, w testach na mocz wyszło „extasy”. Badania krwi ok poza podwyższonym cukrem. Po 3 dniach, o dziwo było w miarę, w porę przyszła paczka z MXE i mt45. Większości nie pamiętam, nigdy więcej, zero kontroli, brak hamulców.”
Użytkownik oxan w tej samej dyskusji w poście z dnia 19 listopada 2014 pisze:
„wszystkie pochodne i analogi fenta, czy rc, czy nie rc to czyste zuo hehe, a już te poch. butyrylowe to koszmar, b. krótki czas działania i szatańskie chęci na dokładkę, po 3-dniowej takiej imprezce z owym dragiem masz skręta jak po miesiącu z herą, do tego ta chęć na dokładanie, nie spotkałem innego takiego dragu, co by tak go sie chciało dorzucać i dorzucać, a najgorsze już jest palenie, tu się całkiem traci kontrolę, do tego jeszcze inne opio przestają „smakować” i się chce tylko owej fentanylowej pochodnej, przedziwne dragi, może dlatego, że pobudzają również wytwarzanie serotoniny? (...)”
Źródła:
-
A. Skulska, M. Kała, A. Parczewski, Fentanyl i jego pochodne w laboratorium toksykologicznym. Problemy medyczne i analityczne, Problem of Forensic Sciences, vol. LIX, 2004, 127-142;
http://www.forensicscience.pl/pfs/59_skulska.pdf -
M. Zawadzki, K. Nowak, Fentanyl i jego pochodne jako grupa nowych substancji psychoaktywnych (dopalaczy), Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 2018, 72: 547 - 556;
https://www.researchgate.net/publication/326160831_Fentanyl_i_jego_pochodne_jako_grupa_nowych_substancji_psychoaktywnych_dopalaczy -
Z. Fijałek, Nowe substancje psychoaktywne - tzw. dopalacze, Kwartalnik Prawno-Kryminalistyczny, 3 (32) 2017;
https://prawofarmaceutyczne.wum.edu.pl/sites/farmakoekonomika.wum.edu.pl/files/kwartalnik_nr_32_str_1-28-kubacka_kalicka_fijalek.pdf -
W. Seńczuk, Toksykologia Współczesna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005;
-
Critical Review Report: p-Fluoro-butyrylfentanyl, Expert Committee on Drug Dependence, Forty-first Meeting, Geneva, 12 - 16 November 2018, World Health Organization;
https://www.who.int/medicines/access/controlled-substances/Parafluorobutyrfentanyl.pdf -
Fentanyl and its analogues - 50 years on, Global Smart Update, Volume 17 March, United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC);
https://www.unodc.org/documents/scientific/Global_SMART_Update_17_web.pdf -
M. Kraemer, A. Boehmer, B. Madea, A. Maas, Death cases involving certain new psychoactive substances: A review of literature, Forensic Sciences International 298 (2019) 186-267;
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0379073818308880 -
K. Kuczyńska, P. Grzonkowski, Ł. Kacprzak, J. B. Zawilska, Abuse of fentanyl: An emerging problem to face, Forensic Science International 289 (2018), 207 - 214;
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0379073818302962 -
O. H. Drummer, Fatalities caused by novel opioids: a reviw, Forensic Science Research, 2019, Vol. 4, No. 2, 95-110;
https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/20961790.2018.1460063 -
A. R. Thomas, R. M. Schwartz, At-risk populations to unintentional and intentional fentanyl and fentanyl+ exposure, Journal of Transportation Security;
https://www.springerprofessional.de/en/at-risk-populations-to-unintentional-and-intentional-fentanyl-an/16926258 -
J. Mounteney, I. Giraudon, G. Denissov, P. Griffiths, Fentanyls: Are we missing the signs? Highly potent and on the rise in Europe, Int. Journal of Drug Policy 26 (2015) 626 - 631;
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0955395915000973 -
D. Abdulrahim, Owen Bowden-Jones, The misuse of synthetic opioids: harms and clinical management of fentanyl, fentanyl analogues and other novel synthetic opioids, Information for clinisians, Neptune - Novel Psychoactive Treatment: UK Network;
http://neptune-clinical-guidance.co.uk/wp-content/uploads/2018/03/The-misuse-of-synthetic-opioids.pdf -
G. Burns, R. T. DeRienz, D. Baker, M. Casavant, H. A. Spiller, Could chest rigidity be a factor in rapid death from illicit fentanyl abuse?, Clinical Toxicology, 2016;
https://www.researchgate.net/publication/299341820_Could_chest_wall_rigidity_be_a_factor_in_rapid_death_from_illicit_fentanyl_abuse -
4-Fluorobutyrylfentanyl, Tripsit, Factsheets;
http://drugs.tripsit.me/Parafluorobutyrfentanyl -
J. B. Zawilska, An Expanding World of Novel Psychoactive Substances: Opioids, Frontiers in Psychiatry, June 2017;
https://www.researchgate.net/publication/318184026_An_Expanding_World_of_Novel_Psychoactive_Substances_Opioids -
C. Richeval, M. Baillieux, G. Pawla, M. Phanithavong, J-F. Wiart, L. Humbert, A. Batisse, C. Laoureux, G. Pfau, T. Nefau, D. Allorge, J-M. Gaulier, Benzoylfentanyl and parafluorobutyrylfentanyl: Some analytical and metabolism data, Toxicologie Analitique
& Clinique (2019), article in press;
https://www.researchgate.net/publication/331070686_Benzoylfentanyl_and_parafluorobutyrfentanyl_Some_analytical_and_metabolism_data -
Serwis Informacyjny Uzależnienia, Nr (4) 2017, Ministerstwo Zdrowia;
https://siu.praesterno.pl/numer -
Swedish National Threat Assessment on fentanyl analogues and other syntetic opioids, National Operations Department;
https://polisen.se/sok/ -
M. Bäckberg, O. Beck, K-H Jönsson, A. Helander, Opioid intoxications involving butyrfentanyl, 4-fluorobutyrfentanyl, and fentanyl from the Swedish STRIDA project, Clinical Toxicology (2015), 53, 609 - 617;
https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.3109/15563650.2015.1054505?tab=permissions&scroll=top -
Fentanils and synthetic cannabinoids: driving greater complexity into the drug situation, An update from the EU Early Warning System, June 2018;
http://www.emcdda.europa.eu/system/files/publications/8870/2018-2489-td0118414enn.pdf -
S. Mayer, J. Boyd, A. Collins, M. C. Kennedy, N. Fairbairn, R. McNeil, Characterizing fentanyl overdoses and implications for overdose response: Finding from ethnographic study in Vancouver, Canada, Drug and Alcohol Dependence 193 (2018) 69 - 74;
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0376871618307233 -
4-fluoro-Butyr-Fentanyl (4-F-BF)- wątek na stronie forum Hyperreal;
https://hyperreal.info/talk/fluoro-butyr-fentanyl-t42843.html
