W stronę per se limit - Prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego (art. 178a § 1 k.k.) oraz prowadzenie pojazdu w stanie po użyciu alkoholu (art. 87. § 1 k.w.)
Określenie „per se” zaczerpnięte z języka łacińskiego oznacza: samo przez się, samo z siebie. „Per se limit” można więc rozumieć w ogólnym przypadku jak przyjęty próg danej, będącej przedmiotem zainteresowania mierzalnej wielkości.
Wartości progowe zawartości alkoholu etylowego w wydychanym powietrzu oraz we krwi związane z popełnianiem przestępstwa lub wykroczenia
Zgodnie z art. 46 ust. 2 - 3 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu
w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. 1982 Nr 35 poz. 230):
Art. 46. 2. Stan po użyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:
1) stężenia we krwi od 0,2 ‰ do 0,5 ‰ alkoholu albo
2) obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.
3. Stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:
1) stężenia we krwi powyżej 0,5 ‰ alkoholu albo
2) obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.
Wykroczenia związane z prowadzeniem pojazdu w stanie po użyciu alkoholu są zdefiniowane w art. 87 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz. U. 1971 Nr 12 poz. 114):
Art. 87. § 1. Kto, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega karze aresztu albo grzywny nie niższej niż 50 złotych.
§ 1a. Tej samej karze podlega, kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem podobnie działającego środka, prowadzi na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub
w strefie ruchu inny pojazd niż określony w § 1.
§ 2. Kto, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu inny pojazd niż określony w § 1, podlega karze aresztu do 14 dni albo karze grzywny.
§ 3. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1 orzeka się zakaz prowadzenia pojazdów.
§ 4. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1a lub 2 można orzec zakaz prowadzenia pojazdów innych niż określone w § 1.
Przestępstwa związane z prowadzeniem pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego są określone w art. 178a ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks Karny (Dz. U. 1997 nr 88 poz. 553):
Art. 178a. § 1. Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. (uchylony)
§ 3. (uchylony)
§ 4. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 był wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo za przestępstwo określone w art. 173 (sprowadzenie katastrofy w ruchu), art. 174 (sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa katastrofy w ruchu), art. 177 (spowodowanie wypadku
w ruchu) lub art. 355 (spowodowanie wypadku komunikacyjnego przez żołnierza) § 2 popełnione w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo dopuścił się czynu określonego w § 1 w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Progi dotyczące zawartości alkoholu etylowego w wydychanym powietrzu lub we krwi stanowią na gruncie prawa polskiego jak również prawodawstwa innych krajów ogólnie przyjętą i akceptowaną normę warunkującą określony rodzaj odpowiedzialności karnej za czyny dotyczące prowadzenia pojazdów popełnione w związku ze spożywaniem alkoholu etylowego. Progi te zostały wyznaczone na podstawie wielu lat doświadczeń i badań toksykologicznych dotyczących przyjmowania określonych dawek alkoholu etylowego jak również na bazie danych typowo praktycznych, w których pomocne były badania toksykologiczne wykonywane u osób popełniających przestępstwa i wykroczenia. Stwierdzić można, że podejście wykorzystujące progi zawartości (per se limit) jest podejściem zawierającym szereg udogodnień w zakresie poszczególnych etapów prowadzenia czynności procesowych wykonywanych przez kolejne takie instytucje jak Policja, Prokuratury czy Sądy. Do udowodnienia winy osobie podejrzanej lub obwinionej o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia wystarczy więc stwierdzenie, iż dana osoba w chwili popełnienia czynu zakazanego miała określone stężenie alkoholu etylowego będące powyżej wartości progowej. Wymagane powinno również być, aby wynik uwzględniał także błąd analityczny wykorzystywanej metody pomiaru lub metody badawczej. Warto wskazać, że te niewątpliwe korzyści przekładają się nie tylko na ułatwienia w pracy organów procesowych ale stanowią również nie małe ułatwienie pracy dla osób wykonujących opinie z zakresu chemii sądowej i toksykologii. Dzięki wprowadzonym limitom biegły toksykolog ma możliwość skupienia się na innych nie mniej istotnych aspektach związanych z opiniowaniem takich jak na przykład rachunek retrospektywny czy też rachunek prospektywny. Opiniowanie w tym zakresie w znacznie mniejszym stopniu dotyczy zagadnień związanych z zachowaniem oskarżonego czy obwinionego po zaistnieniu wypadku drogowego czy kolizji. Istniejące korzyści i ułatwienia osiągane są jednak dzięki temu iż ograniczony został indywidualizm w podejściu do określonej sprawy. Narzucone odgórnie limity warunkujące prowadzenie pojazdu po użyciu i pod wpływem alkoholu są wirtualnie rozciągnięte na wszystkie osoby, co do których istnieje podejrzenie spożywania alkoholu w związku z popełnieniem czynu karalnego. Teoretycznie możliwa jest przecież sytuacja, że osoba z mocno rozwiniętą tolerancją dotyczącą oddziaływania alkoholu etylowego pomimo przekroczenia progu warunkującego stan nietrzeźwości nie będzie wykazywała zewnętrznych oznak upośledzenia czynności psychomotorycznych. Niemniej jednak niewątpliwą zaletą podejścia związanego z definiowaniem wartości progowych (per se limit) jest fakt wprowadzenia właśnie tego jednolitego podejścia dla wszystkich. Można z kolei zadać pytanie, o ile wydłużyłyby się postępowania sądowe gdyby w przypadku popełnienia czynów związanych ze spożywaniem alkoholu każdorazowo zachodziła konieczność określania czy ilość alkoholu etylowego spożyta przez daną osobę spowodowała u niej istotne zaburzenie czynności psychomotorycznych. Do tego pytania należałoby również zadać kolejne, mianowicie w jaki sposób odróżnić wpływ mający istotne znaczenie od wpływu, który charakteru istotności nie posiada.
Mając świadomość wspomnianych powyżej niedogodności, w ogólnym rozrachunku podkreślić należy przede wszystkim niezaprzeczalne korzyści związane wprowadzeniem wartości progowych - prawa per se - w przypadku alkoholu etylowego. Tak wiec bilans korzyści i strat jest w mojej opinii w tym przypadku jak najbardziej dodatni.
